====== Real dicionario do koruño  ======

**Edición 2011**

<well>
**Enlaces**
  * [[https://xentedacova.wordpress.com/2007/05/29/real-akademia-del-koruno|Real Akademia del Koruño]]
  * [[http://inciclopedia.wikia.com/wiki/Koru%C3%B1o|Koruño Normas (Nciclopedia)]]
  * [[http://inciclopedia.wikia.com/wiki/Anexo:Glosario_de_Koru%C3%B1o|Koruño Glosario (Nciclopedia)]]
  * [[http://www.raulfg.com/diccionario-kinito/|Diccionario kinito]]
</well>

===== A =====

**Abarrote no Parrote**. En desuso. Expresión utilizada para indicar o "abarrotado" que está un sitio. Emprégase en concentracións de persoas superiores a unha densidade de 15 persoas por metro cadrado.

**Abrirse**. Marcharse.

**Achantarse**. Apartarse, moverse, quitarse de en medio ou esconder. //Achantar a mui!//: calar a boca.

**A dolor**. Con moita énfase ou en abundancia. 

**Aforar**. Pegar, tamén pagar.

**Aí**. Partícula de énfase. Aí, neno!: moi ben, amigo. Aí está o forito, neno! (Frase orixinal: //Aí está el forito,neno!//): moi ben, sobre todo, cando algo está mal e se arranxa.

**Ao igual**... Frase que ten significados varios, por exemplo nunha pelexa significa que, como sigan así, vanse  golpear.

**Apalancar**. Quedarse na casa doutro e non contribuír cos gastos.

**Apirolado**. Aparvado.

**Aplicar**. Devolver unha broma que che fixeron ou gastala ti mesmo de inicio.
  * //Aplicar durísima//. Devolver a broma de tal xeito e forma que o outro non poda reaccionar.
  * //Aplicar a da 13-14//. Facerlle unha falcatruada a alguén ou, tamén, unha xogada dentro dun deporte que é fácil de recoñecer, pois se unha xogada acaba ben é a xogada da 13-14.

**Argolla**. Aldea.

**Argollano**. Aldeán.

**Atorao ou atrapao**. Ido, ausente, despistado ou, tamén, ofuscado nunha cousa.

**Así como de risas (de risel)**. Falto de seriedade, referido a unha situación.

===== B =====

**Baixar o po**. Tirar ou baixar o lixo.

**Baldeo**. Arma branca, navalla.

**Bambas**. Zapatas dos deportes ás que se lles poden introducir calcetíns baixo a lingüeta para avultar.

**Barul**. Lixo. //Chindar a barul!//: tirar o lixo.

**Bastas**. Mans.

**Bata-lora**. Nai.

**Belfo**. Beizo. //Polo belfo!//: gratis, pola cara.

**Biciclitas**. Personaxe da Nova Cultura Koruña que é amigo de Charles e do Cholas, que un día falando cunha rapaza no canto de dicir Bicicleta dixo Biciclita. Tamén vive na Sagrada Familia.

**Birra**. Cervexa.

**Bocoi**. Gordo.

**Bofia**. Policía. Terminología adaptada para la denominación del cuerpo de policía: La madera, la guripa, los munipas, los chicos, los pitufos, bazofia, la pasma, los de kas limón, los del Borussia.

**Bolos**. Calcetíns que se meten nas bambas.

**Botar un regao**. Mexar.

**Buah!**. Interxección. Usado como unha muleta en diversas áreas: Apelación, causal, temáticas, indiferente, correlato, psicotrópicas ... Acompañase xeralmente da outra partícula neno.

**Bufas**. Peitos, mamas.

**Buga**. Coche

**Bul**. Cu.

**Burlar**. Saber de algo.

===== C =====

**Cachalote**. Gordo.

**Cachar**. Descubrir a alguén facendo algo malo.

**Cacharra**. Pistola, arma de fogo.

**Cacharro**. Cubata ou cunca de viño.

**Calamar**. Porro

**Calí**. Rolo, rosco. //Comerse un calí//: ligar, comerse un rosco.

**Calzoeiro**. Nalgúns sitios rapeiro.

**Canibete**. Coito. //Botar un canibete//: facer o coito.

**Carretar**. Levar algo pesado, sobre todo madeira para San Xoán.

**Caseto**. Radio-casette dun coche.

**Cebolo**. Gordo.

**Chanar**. Saber de algo.

**Chante**. Dentada.

**Charles**. Personaxe da Nova Cultura Koruña, que vive preto da Sagrada Familia, aínda sen moitos datos nin fitos na súa conta.

**Cherifo**. Líder, xefe.

**Chikilín**. Dise dos rapaces pequenos.

**Chimpar**. Botar a alguén dun sitio, saltar.

**Chinarse**. Enfadarse, drogarse no contexto do tema da droga.

**Chindar a pañí**. Mexar.

**Chinorro, chinorrín**. Cativo, pequeno referido a obxectos.

**Chorar**. Roubar.

**Chorbiño**. Referido a alguén máis pequeno ca ti (Empregado cos nenos tamén); tamén utilizado, con ton despectivo, fai referencia a alguén que te está a molestar. 

**Chorbo**. Rapaz.

**Choscas**. Gafas, lentes.

**Chotarse**. Chibarse de algo.

**Chu**. Duro, euro. //Non teño chu!//: non teño cartos.

**Chupa**. Zamarra, cazadora.

**Chukel**. Can.

**Chuzas**. Borracho.

**Chuzarse**. Consumir grandes cantidades de alcol.

**Coa man aberta!**. Frase que advirte de que a alguén lle van dar unha malleira ou modo de dar un golpe.

**Conachada**. Parvada.

**Como se lo bate!**. Chulearse, ser un máquina.

**Cotizar**. Practicar o coito.

**Cundir**. Merecer a pena.

**Currarse**. Pelexarse.

**Curtir**. Agredir fisicamente.

===== D =====

**Dar o pao**. Atracar.

**De gratis ou de gratís**. De gratis, ao gratín.

**De pinga**. Estupendo.

**Do mil ou do quince**. Aumentativo estándar.

**Deso (o deso)**. Persoa maior ou que se cre moi importante sen selo.

**Deus**. Crese que Deus foi algún fulano esquecido de cando as muvis do chorbo ese que quería dividir en dous as augas do Orzán. Cóntase que Fraga e Paco Vázquez son do seu tempo e xa
discutían xuntos. Emprégase para dicir que alguén é moi bo en algo.

**DJ Panaskas**. Seudónimo do Freddy empregado para ameazar a Xurxo Souto no documental “O Legado de Hércules”.

**Djukic!!!!**. Berro característico do típico seareiro do fútbol, especialmente se es da Coruña e viviches a época do Superdépor.

**Dobrar**. Vomitar.

**Duguis**. Dous. Sempre se usa só; non como adxectivo.

**Dumbas**. Orellas.

**Durísimo**. Sinónimo de moito.

**Durisimamente**. De modo superlativo.

===== E =====

**Empanar**. Entender algo, emprégase normalmente para dicir que non entendes algo.

**Empiltrar**. Durmir.

**Engorilarse**. Emocionarse.

**Escais**. Ollos.

**Escartarse**. Caer, facerse moito dano.

**Esgarro**. Cuspe.

**Eskakeado**. Agachado.

===== F =====

**Farra**. Festa

**Fiera**. Que é bo en algo.

**Filtrar ou fliter**. Suar.

**Flapas**. Orellas. 

**Flai**. Peido.

**Fly**. Porro.

**Fotón**. Golpe.

**Fraga**. Personaxe da tradición koruña que se conta chegou á terra canda Deus, que discutía con Paco Vázquez, que trouxo a tranquilidade a Galicia e á Coruña, grazas ás súas loitas memorábeis contra os castelanistas para defender o Koruño, en poucas palabras, un bo pavo.

**Freddy**. Personaxe da tradición koruña que foi dono da Coruña e lle cambiou o nome polo de Chorbotawn e fixo o Camiño de Santiago desde a Praza do Obradoiro ata a Praza de Monte-Alto, é dicir, fíxoo do revés.

**Fregao**. Movida, situación complicada.

**Friki**. Dise do chorbo que xoga moito aos videoxogos, só fala deles e compra obxectos relacionados cos videoxogos.

**Fucar**. Funcionar.

**(a) Fuego**. Con intensidade.

**Full**. De pouco valor.

**Full de Istambul**. Superlativo.

**Fulero, Fuleiro**. Adxectivo de Full.

**Furar**. Golpear o balón con forza no fútbol ou estragar.

**Furolo ou Furonazo**. Disparo forte no fútbol.

===== G =====

**Gambas**. Pernas.

**Gambear, Ir a gambín**. Correr.

**Ganso**. Que é grande, alto.

**Garimba**. Cervexa. Líquido elemento, de color amarela con escuma.

**Garimbería**. Cervexería, en especial referido á mítica cervexaría de Estrella Galicia de Catro Camiños.

**Gepeto**. Cabeza.

**Geta**. Cara. Cabeza.

**Getazo**. Golpe coa cabeza.

**Ghañuflas (tamén ghañufo)**. Aldeán.

**Ghapo (o gapo)**. Cuspe.

**Gherolo**. Cabeza.

**Gicho**. Xitano, pequeno ladrón.

**Gol nas Gaunas!!!!!** Outro berro característico do típico seareiro do fútbol, especialmente se es da Coruña e viviches a época do Superdépor.

**Grelo**. Porro. //Ter grelo//: ter sorte.

**Grillao**. Tolo.

**Gripar**. Vomitar, enfermar ou estragar un vehículo por botarlle no lugar de gasolina calquera cousa.

**Guano**. Porro.

**Guillar**. Tolear.

**Guita**. Cartos.

**Guripas**. Policía ou Garda Civil.

**Gusa**. Fame.

===== H =====

**Ho**. Apócope de home, empregada para dicirlle a alguén que se dea présa.

===== I =====

**Ir a baroke** (referido á discoteca de Sada “Baroke”). Irse de festa ou irse de prostitutas.

**I fuego**. E xa está, faise iso e non hai volta de folla.

**Irse polo friso ou polo frisamen**. Defecar enriba dun.

===== J =====

**Já, jambrina, jamba**. Rapaza ou noiva dun amigo.

**Jaimolas**. Superlativo de Jaime. Tamén é un rapaz da Sagrada Familia que viste de rapeiro cuns auriculares enormes e moitos aneis e colgantes de ouro.

**Jalar**. Comer.

**Jalufa**. Alimentos, especialmente de orixe porcina.

**Jalufar**. Comer.

**Jamao**. Tolo.

**Janrol**. Navalla.

**Jefe ou xefe**. Persoa que por facer unha cousa crese moi boa ou intocábel, emprégase en ton despectivo.

**Jerolo**. Cabeza. //Jerolazo//: golpe na cabeza.

**Juangitada**. Falcatruada dun cativo.

**Juja**. Referido a algo que es una merda.

**Julai, Julay**. Imbécil.

**Julandra, Julandrón**. Superlativo de julay, con connotacións homosexuais.

**Juma**. Malleira.

**Jumel**. Golpe co puño ou coa man.

**Jupar / Junar**. Ver.

===== K =====

**Kel**. Casa.

**Kíada**. Maldade dun kíe, falcatruadas sen importancia.

**Kíe**. Chulo que busca pelexa.

**Kiote ou kilote**. Rapaz sen importancia.

**Kilar**. Facer o coito.

**Kinito ou kinitoh**. Chulo de praia.

**Kinigüini**. Rapaz que vai camiño de ser un kíe.

===== L =====

**La Coru**. Nome abreviado da cidade. Es un termo utilizado sobre todo por las femias.

**Latar**. Non asistir a clase.

**Lelas**. Gafas. Lentes.

**Lercho/a**. Persoa que fala de máis sen saber y con maldade a veces a berros.

**Les van vibrar las flapas!**. Alguén vaise emocionar cando escoite ou vexa algunha cousa.

**Liada**. Complicación.

**Ligada**. Cachada. (Véxase cachar).

**Liló**. Tolo.

**Lumi**. Prostitutas.

===== M =====

**Macoi**. Neno entre 12 e 16 anos que se vai de kíe (ou que ten kiadas).

**Malaje**. Xente non grata.

**Mallar**. Pegar una malleira.

**Mara**. Xente.

**Mararse**. Rir a gargalladas.

**Matao**. Tolo ou que pensa que por facer algo que todos fan xa é alguén importante.

**Matizar, Estar de matiz**. Ligar.

**Maquearse**. Amañarse.

**Máis que se fora**. Hai que ver o chulo que é o compadre.

**Mazar**. Bicar. Atracar. Facer muñuñui.

**Meco**. Golpe.

**Men**. Eu ou calquera dos teus amigos. Emprégase nesta construción: //Que hai men?!//.

**Meu**. Sinónimo de camarada.

**Mimá!**. Expresión de admiración.

**Mimén!**. Admiración.

**Movida ou Muvi**. Evento.

**Movidón**. Superlativo de muvi.

**Movida2, movido**. Couso, cousa.

**Muda**. Muller.

**Mucho (neno)**. Grazas.

**Mui**. Boca

===== N =====

**Najar**. Irse, vomitar.

**Nel**. Non, nada ou ren.

**Nel do panel**. Superlativo de nel.

**Neno**. Tío, amigo, principal forma de segunda persoa do singular.

**Nin jarto de grifa**. Con poucas ganas de facer algo, quere dicir literalmente: Nin farto de viño.

**Notas ou notarilo**. Persoa con pouco poder pero que cre que ten moito e actúa como tal. Dise tamén dos adultos que reúnen as anteriores características.

**Non hai fallo / erro**. Todo controlado.

===== Ñ =====

**Ñaco / Ñasco**. Chante.

**Ñapa**. Chupaza mal feita aínda que funcione.

**Ñé**. Substantivo empregado como desprezo a alguén de poucas luces.

**Ñordo**. Cousa que produce noxo.

**Ñu**. Que non fai un favor ou que contesta mal sen sentido.

===== P =====

**Paco Vázquez**. Disque foi un alcalde da Coruña memorábel, do tempo de Deus e Fraga, que molou moito e agora o tempo na Coruña mídese en anos a. P. V. (Antes de Paco Vázquez) ou d.P.V. (Despois de Paco Vázquez).

**Pañí**. Ouriños.

**Parida**. Facer unha graza que non fai graza, parvada.

**Paridonga**. En desuso e eventualmente usado como superlativo de parida.

**Pasantía**. Clases particulares de apoio académico.

**Pelete**. Frío.

**Pelote**. Golpe coa cabeza. Personaxe da tradición koruña que era amigo do Freddy e que un día fumou un porro e saíu á ventá, veu unha camisa vermella, pensou que era un autobús e  tirouse.

**Peluco**. Reloxo. //Que hora gasta o teu peluco?//: que hora é?.

**Peña**. Grupo de persoas, amigos.

**Peñuki**. Grupo de persoas que non molan, kiotes.

**Percal**. Palabra comodín que significa tema, cousa...

**Perito**. Arcaico; excelente.

**Perras**. Traidor, Xudas.

**Person**. Individuo indesexable.

**Pestrucha, Pestru**. Moza habitual das pelexas e, nalgúns contextos, noiva dun.

**Pestruchear**. Ligar.

**Peta**. Porro.

**Petado**. Cheo de xente.

**Petar**. Facer o coito ou encher.

**Petrolera**. Calificativo de muller que pode ser un piropo ou insulto, dependendo do contexto.

**Playeros**. Calzado deportivo.

**Pía**. Noxo ou fobia.

**Picar**. Chocar as cinco ou chamar ao timbre de alguén.

**Piltra**. Cama.

**Piltrar**. Durmir. //(de) Pinga//: xenial, ao meu gusto.

**Pimientix**. Xenial.

**Pinrel**. Pé.

**Pinrelar**. Correr.

**Piños**. Dentes.

**Piñata**. Boca.

**Pipín o Pinpín**. Tonto.

**Pirolo**. Véxase matao.

**Pirolón**. Superlativo de pirolo.

**Plas**. Irmán/á.

**Playuki**. Praia.

**Polla**. Sorte. Pene.

**Potar**. Vomitar.

**Potra**. Sorte.

**Pozo**. Bolsillo do pantalón, ou casa en mal estado.

**Prea**. Mala xente ou que vai porco, desaseado.

**Prestige**. Lixo ou refugallos.

**Priva**. Alcol.

**Privar**. Beber alcol.

**Pulir**. Vender, gañar ou gastar.

**Puril, purila**. Pai, nai.

===== R =====

**Rabar**. Vomitar.

**Rachí**. Festa.

**Ril**. Flatulencia.

**Rilar**. Defecarse enriba dun. Ter medo.

**Rilao**. Mexericas.

**Rular**. Pasar algo, transportar. Funcionar.

**Rule**. Volta, paseo.

===== S =====
 
**Safar (se)**. Librar(se) dun castigo ou da realización dunha tarefa.

**Salvarse**. Ser un XYZ de la vida: comportarse como XYZ en certo aspecto.
  * XYZ = Personaxe famoso por algún defecto que comparte co citado.

**Ser un topo**. Tonto, case porque se practica.

**Sobar**. Durmir.

**Sobrada**. Que está de máis.

**Sobrarse**. Pasarse con algo ou algén.

**Sobre**. Cama.

===== T =====

**Tachiles / tachines**. Calzado.

**Tajarse**. Emborracharse.

**Taladrao**. Tolo.

**Tocha**. Nariz.

**Trenco**. Torpe.

**Triguis**. Tres, no mesmo sentido que duguis.

**Tripulada**. Volta co coche.

**Trobas**. Melenas. (Esta palabra é usada por Pardo Bazán nalgunha das súas novelas, o que dá idea de que o cheli Koruño xa o falaban os nosos puriles, aínda que só sexa usado por nós os adolescentes).

**Truco**. Véxase meco.

**Truja**. Cigarro.

**Trujel**. Cigarro ou paquete deles.

===== U =====

**Uñolo ou unllolo**. Véxase furonazo ou furolo.

===== V =====

**Va**. Aceptar.

**Vaska**. Xente coa que te moves, amigos.

**Verón**. Home moi grande.

**Voltio**. Volta.

**Volverse polla**. Fliparse.

**Vreje**. Ano, idade. Expresión para preguntar a idade de alguén.

===== X =====

**Xu**. Noivo.

===== Y =====

**Yuki**. Acortación de playuki.

===== Z =====

**Zapatear**. Tirar de mal xeito, descansar.

**Zapear**. Correr.

**Zarpao**. Xenial, perfecto.

**Zobar**. Correr.

**Zumbar**. Pegar ou practicar o acto sexual.

**Zumbe**. Atontamento.

**Zuncho**. Muller pouco agraciada fisicamente.

**Zurrar**. Pegar, dar unha malleira.